Co to jest aparat CPAP? Skuteczne leczenie bezdechu

Co to jest aparat CPAP, jak działa i dlaczego stał się złotym standardem w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego?

CPAP – niewielki aparat, stosowany przy niewydolności oddechowej, okazał się być również najskuteczniejszym narzędziem w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego. Jest bezpieczną alternatywą dla terapii farmakologicznej i operacji korygujących wady anatomiczne górnych dróg oddechowych, a pozytywne efekty jego używania często są zauważalne już od pierwszego zastosowania. Jesteś w grupie ryzyka lub cierpisz na obturacyjny bezdech senny? Sprawdź, co musisz wiedzieć na temat aparatu CPAP.

Co to jest aparat CPAP?

W sumie 6 minut – przynajmniej na taki czas ustaje oddech osoby cierpiącej na obturacyjny bezdech senny każdej nocy. Przynajmniej, bo jest to minimalna wartość, którą uznaje się za graniczną pomiędzy jeszcze zwyczajnym chrapaniem a już groźnym OBS (więcej w Bezdech senny objawy – jak je rozpoznać). W praktyce zatem u części osób z tym schorzeniem bezdech trwa dłużej. Jest on oczywiście podzielony na kilkunastosekundowe epizody, w których przepływ powietrza jest ograniczony lub całkowicie zablokowany. Chory wielokrotnie w ciągu nocy jest wybudzany przez mieszczący się w mózgu ośrodek kontroli, aby zaczerpnąć powietrza, po czym ponownie zasypia, do chwili następnego przebudzenia. I tak w kółko. Powtarzający się każdej nocy cykl gwałtownych przebudzeń oraz deficyt tlenu obciążają organizm i mają poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet życia.

CPAP jest niedużym urządzeniem umieszczanym obok łóżka. Składa się z aparatu pompującego powietrze oraz maski (mocowanej na nos, nos i usta lub całą twarz chorego za pomocą regulowanych taśm), połączonych elastyczną rurką. Wspomaga oddychanie podczas snu i eliminuje występowanie epizodów bezdechu, poprzez dostarczanie powietrza pod stałym dodatnim ciśnieniem. Wartość ciśnienia jest ustalana przez lekarza indywidualnie dla każdego pacjenta w zależności od stopnia ciężkości choroby i występowania objawów dziennych/nocnych.

CPAP składa się z niewielkiej pompy tłoczącej powietrze, elastycznej rurki zakończonej maską oraz regulowanych pasków, które przytrzymują protezę na twarzy chorego.

Aparat CPAP – jak działa?

Mechanizm działania aparatu CPAP nie jest skomplikowany. U osób z zespołem obturacyjnego bezdechu sennego w trakcie snu, gdy oddech pozostaje poza świadomą kontrolą, dochodzi do częściowego zapadania się gardła i języka, które prowadzi do chrapania i bezdechów. Powietrze pod stałym dodatnim ciśnieniem podawane bezpośrednio do dróg oddechowych chorego, utrzymuje język i gardło we właściwej pozycji, nie dopuszczając do ich zapadania. Dzięki temu drogi oddechowe pozostają otwarte i drożne, epizody bezdechu ustają – pacjent spokojnie przesypia noc i budzi się wypoczęty.

U osób cierpiących na obturacyjny bezdech senny dochodzi do zapadania się gardła i języka, w efekcie oddech niebezpiecznie spłyca się lub w ogóle ustaje.

Aparat CPAP – kiedy stosować?

Aparat CPAP stosuje się u osób dorosłych ze zdiagnozowanym zespołem obturacyjnego bezdechu sennego o lekkim do umiarkowanie ciężkiego stopnia nasilenia. Stopień nasilenia OBS określa się za pomocą parametru AHI – indeks ten oznacza średnią liczbę bezdechów i spłyceń oddechu na godzinę snu pacjenta. Aby go określić, pacjent musi być poddany nocnemu badaniu snu poligraficznemu lub polisomnograficznemu. Indeks AHI kształtujący się na poziomie pomiędzy 5 a 15 oznacza lekką postać choroby, od 15 do 30 AHI – umiarkowaną, powyżej 30 AHI – ciężką. Na podstawie wyników badania określa się właściwą dla danego pacjenta wartość ciśnienia, pod jakim powinno być tłoczone powietrze.

Rodzaje aparatów CPAP

Generalnie protezy powietrzne można podzielić na aparaty o stałej wartości ciśnienia CPAP oraz na takie z automatyczną regulacją ciśnienia AutoCPAP (inaczej APAP), które można uznać za nowocześniejszą i doskonalszą formę tych pierwszych. Ich wybór jest podyktowany m.in. zalecanym ciśnieniem roboczym, rodzajem bezdechu, współistniejącymi schorzeniami, tolerancją pacjenta na aparat, a także jego budżetem. Obecnie niemal wszystkie modele aparatów są wyposażone w podgrzewane nawilżacze powietrza, które zapobiegają wysychaniu błon śluzowych podczas nawiewu. Modele, które go nie posiadają w standardzie można skonfigurować z osobno działającymi nawilżaczami.

CPAP – aparat ten dostarcza powietrze pod stałym, zaprogramowanym do potrzeb pacjenta, ciśnieniem. Z tego powodu bardzo istotne jest szczelne dopasowanie maski do cech anatomicznych pacjenta, tak aby zapobiegać przeciekom powietrza. Maski są produkowane w kilku rozmiarach, każda jest wyposażona w otwór wydechowy standardowej wielkości, przez który wydychane jest powietrze z dwutlenkiem węgla. Większość urządzeń CPAP jest wyposażona w funkcję RAMP, której zadaniem jest stopniowe podnoszenie ciśnienia do momentu zaśnięcia, co zdecydowanie ułatwia zapadanie w sen.

AutoCPAP (APAP) – ten rodzaj aparatu automatycznie reguluje ciśnienie, odpowiednio podnosząc lub obniżając jego wartość w reakcji na epizody obturacyjne w drogach oddechowych. Jego dodatkową zaletą jest praca na minimalnym ciśnieniu w chwilach świadomego oddychania, a więc przed zaśnięciem oraz po przebudzeniu, a także wówczas, gdy przez dłuższy czas nie występuje bezdech lub inne problemy obturacyjne. Ponadto, w razie potrzeby, można go zaprogramować na podawanie ciśnienia o stałej wartości.

BiPAP (BiLEVEL) – ten aparat posiada wszystkie cechy urządzenia AutoCPAP oraz dodatkowo rozróżnia fazę wdechu i wydechu. Pozwala to na zmniejszenie ciśnienia w momencie wydechu, co znacznie ułatwia leczenie. Ze względu na możliwość zaprogramowania częstotliwości oddechów, jest również wykorzystywany do nieinwazyjnego wspomagania wentylacji w niewydolności oddechowej.

Dobór aparatu słuchowego należy do specjalisty. Na podstawie zaleceń lekarza powinien on zalecić odpowiednie rozwiązanie. O tym, jak znaleźć odpowiedniego specjalistę od doboru CPAP, przeczytasz artykule: Dobór aparatu słuchowego.

CPAP – stała kontrola postępów w leczeniu

Większość pomp powietrza jest wyposażona w cyfrowy system rejestracji parametrów pracy. Lekarz podczas okresowych wizyt kontrolnych sprawdza, czy występowały przecieki powietrza, ile godzin pacjent spał, ile razy maska była zdejmowana w trakcie snu i przez jaki czas była w użyciu. Rejestrowane są również epizody bezdechu oraz wartości ciśnienia, pod jakim tłoczone było wówczas powietrze.  Dzięki temu lekarz może stale nadzorować przebieg terapii CPAP i dostosowywać ją do aktualnego stanu pacjenta. Zatem decydując się na wypożyczenie lub zakup aparatu, zwróćmy uwagę, czy ma funkcję zbierania danych o bezdechu.

Jak dbać o urządzenie CPAP?

W ramach codziennej higieny należy przemywać maskę ciepłą wodą z dodatkiem wyłącznie szarego mydła w płynie, które nie zawiera niepotrzebnych nawilżaczy oraz agresywnych substancji bakteriobójczych mogących powodować uszkodzenie miękkich silikonowych elementów maski, doprowadzając do jej rozszczelnienia.  

Raz w tygodniu należy wyprać paski, które przytrzymują maskę oraz dokładnie przepłukać samą maskę wraz z rurą.

Okresowo należy czyścić i wymieniać filtry powietrza.

Maskę, która została uszkodzona, należy wymienić na nową. Najczęściej uszkodzeniu ulegają uszczelki przylegające bezpośrednio do twarzy pacjenta, gwarantujące szczelność maski.

Aparat CPAP – wypożyczenie

Pomimo tego, że w Polsce zakup aparatu CPAP jest częściowo refundowany przez NFZ, wiele osób nie może sobie pozwolić na taki wydatek. Dodatkowo każdy pacjent ma inną tolerancję na stosowanie protezy powietrznej i zawsze może się okazać, że taka forma leczenia powoduje u niego dyskomfort uniemożliwiający skuteczną terapię. Aby mieć pewność właściwego wyboru, zaprogramowany zgodnie z zaleceniami lekarza sprzęt można wypożyczyć, przetestować i dopiero wówczas zdecydować się na zakup lub korzystać z niego w ramach stałego abonamentu. Wypożyczenie CPAP jest dobrym rozwiązaniem także wówczas, gdy pacjent swój aparat oddał do serwisu, a nie powinien lub nie chce przerywać terapii. Wszystkich, którzy mają wątpliwości co do higieny takiego rozwiązania uspokajamy: aparaty CPAP wypożyczane są bez masek – pacjent musi zakupić maskę oddzielnie.

Leczenie CPAP-em – złoty standard w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego

Kuracja protezą powietrzną CPAP likwiduje uciążliwe i niebezpieczne dla zdrowia skutki obturacyjnego bezdechu sennego. Badania potwierdzają, że CPAP jako metoda leczenia OBS znacząco poprawia komfort życia pacjentów oraz radykalnie zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, które często prowadzą do śmierci. U pacjentów leczonych pompą CPAP rejestruje się zmniejszenie lub brak dziennych objawów OBS. Następuje redukcja senności w ciągu dnia (spada ryzyko zaśnięcia za kierownicą), poprawa pamięci i koncentracji; zwiększa się tolerancja na wysiłek fizyczny i efektywność pracy; obniża się poziom napięcia psychicznego, lęku i depresji.

Do najważniejszych korzyści terapii CPAP zalicza się przede wszystkim:

• obniżenie ciśnienia tętniczego – zmniejsza się ryzyko rozwoju nadciśnienia,
• obniżenie ryzyka wystąpienia udaru i zawału serca,
• zmniejszone ryzyko rozwoju cukrzycy,
• zmniejszenie nocnego niedokrwienia serca,
• rozrzedzenie krwi – ustępują obrzęki obwodowe odpowiedzialne m.in. za potrzebę częstego oddawania moczu w nocy,
• wsparcie przy leczeniu chorób współistniejących – zniwelowanie ich objawów i obniżenie ryzyka powikłań.  

Pozdrawiamy
Zespół BRANDvital